Í liðinni viku var samþykkt á Alþingi frumvarp innanríkisráðherra um breytingar á lögum um fullnustu refsinga. Þar var staðfest að áfram skal haldið á sömu braut: refsistefna skal það vera, en nú skreytt eilítið með orðagjálfri sem lítur vel út á pappír en virðist innihaldslaust með öllu, illa unnin og afar vanhugsuð. Allt kapp virðist hafa verið sett í að minnka biðlista og reyna að koma ákveðnum flokki fanga og brotaflokkum fyrr út úr fangelsunum. Það er allt gott og blessað en það hefur engin áhrif á fangavistina sjálfa eða háa endurkomutíðni í fangelsin. Fangavist verður að hafa innihald, annars skiptir engu máli hvenær fangi losnar því áfram eru yfirgnæfandi líkur á því að hann snúi að nýju í fangelsi.
Afstaða gerði athugasemd við, í umsögn sinni um frumvarpið, að orðið betrun kæmi hvergi fyrir í frumvarpinu en meirihluti allsherjar- og menntamálanefndar leysti það vandamál með því að henda inn orðunum „betrun“ hér og þar í frumvarpið nokkrum dögum áður en um það voru greidd atkvæði á Alþingi. En auðvitað var það ekki tilgangurinn, heldur að benda á að innihald frumvarpsins þyrfti að endurskoða í heild með betrun að leiðarljósi – þar sem einstaklingar hefðu tækifæri á að nýta fangavist (eða betrunarvist, eins og hefði verið hægt að kalla það) til að byggja sig upp og verða að betri manni. Það var ekki gert! Lagabreytingarnar hafa helst þau áhrif að lengja þann hluta dóms sem dómþoli getur afplánað á öklabandi, undir rafrænu eftirliti. Nokkur hluti kemst þannig fyrr á áfangaheimili, og þannig má gera ráð fyrir að margir fangar geti, strax og búið er að endurreikna dóma m.t.t. lagabreytinganna, farið á áfangaheimili þar sem sá tími dóms sem hægt er að afplána utan fangelsis lengist. Lítið sem ekkert mark var tekið á þeim fjölmörgu aðilum sem gerðu athugasemdir við frumvarpið og svo virðist sem útreiknuð áhrif, m.a. vegna aukningar fanga á áfangaheimili, liggi ekki fyrir. Afstaða hefur þannig árum saman bent á nauðsyn þess að hægt sé að ljúka afplánun á slíku áfangaheimili í heimabyggð, en ekki sé lögð áhersla á að planta öllum í miðborg Reykjavíkur; fólki sem hefur jafnvel engin tengsl við höfuðborgina. SJÁ EINNIG: Fangar á Akureyri vilja frekar sitja inni Það er staðreynd að endurkomutíðnin er lægri hjá þeim sem ljúka afplánun á áfangaheimili, þar sem þeir „stig-losast“ en er ekki hent beint á götuna eftir vist í fangelsi. Því er nauðsynlegt að slík úrræði séu víðar en á höfuðborgarsvæðinu þar sem dómþolar geta verið í samvistum við fjölskyldur sínar, en tengsl við fjölskyldu og vini er einmitt stór þáttur í betrun. Mitt mat er að ef hlustað hefði verið á þá umsagnaraðila, sem margir hafa góða innsýn í málaflokkinn, hefði verið hægt að vinna lögin mun betur og fagmannlegar, svo horfa mætti til þess hvaða áhrif lagasetningin myndi hafa. Á henni eru fjölmargir aðrir tæknilegir og lagalegir ágallar sem hefur verið komið á framfæri, bæði við innanríkisráðuneytið á frumstigum sem og allsherjar- og menntamálanefnd í meðförum þingsins, sem ekki reynist mögulegt að fara ítarlega í hér. Uppi sitjum við með meingallaða lagasetningu sem hefði verið hæglega hægt að gera vel úr garði gerða. Til að koma til móts við það, að nú á næstunni munu fjölmargir hljóta rétt til að fara fyrr úr fangelsi og á áfangaheimili, sem er forsenda þess að ljúka afplánun á öklabandi, er nauðsynlegt að innanríkisráðherra skerist í leikinn. Veita þarf fjármagni í að semja við áfangaheimili fyrir fanga í Reykjavík og á landsbyggðinni, svo lögin geti raunverulega tekið gildi. Svo virðist sem ekki hafi verið hugað að því þegar frumvarpið var lagt fyrir Alþingi. formadur@afstada.is |
höfundarGuðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu bloggar, ásamt öðrum talsmönnum fanga, um málefni fanga og betrun. formadur@afstada.is pistlasafn
January 2024
|