Hér birtist ljóðið Söngur fangans, en höfundur samdi það á sínum tíma í kjölfar frétta um einangrunarvist sem hann samsamaði við eigin tilfinningar, þó ekki væri hann sjálfur í fangelsi, en tengdi fréttaflutninginn við félagslega einangrun, einmanaleika og þrá eftir frelsi – enda búi allir sem sviptir eru frelsi við einangrun, varnarleysi og líf þeirra sé brothætt. Byrjunarlínurnar um Svartþröstinn, sem sest á gluggasylluna, eru síðan minning frá barnæsku um fanga í bíómynd - en eina samneyti hans við umheiminn er við fugl sem sest á gluggasylluna utan við rimlana.
Eins og fram kemur í lokaritgerð, sem nokkuð var fjallað um í síðasta mánuði, virðist sem einangrun sé beitt oftar og lengur hér á landi en hagsmunir krefjast – og oftar hér en í Danmörku, þó samanburðurinn sé við mun fjölmennara ríki en Ísland. Þá eru einnig dæmi um að fárveikir einstaklingar, sem virðast öllum gleymdir, séu vistaðir langtímum í einangrun. Sumir eru þó heppnir að eiga sterka rödd fyrir utan, en hinir eru fleiri sem eiga sér engan málsvara – þeir daga uppi í fangelsi og gleymast. SJÁ EINNIG: Fangelsi ekki staður fyrir geðsjúka einstaklinga. Afstaða hefur ítrekað vakið athygli á hræðilegum aðstæðum geðsjúkra einstaklinga sem eru vistaðir í fangelsum. Enginn geðlæknir hefur þjónustað fanga síðan í ágúst 2013. Afstaða telur að íslensk stjórnvöld brjóti, með því að sinna ekki geðsjúkum einstaklingum sem vistaðir eru í fangelsum (ekki geðsjúkum föngum, enda eru slíkir einstaklingar ósakhæfir og því vistaðir á réttargeðdeild), gegn ákvæðum 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar og 3. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu. Ríkið tryggi að þjónustan sé veitt Í 1. gr. reglugerðar um fullnustu refsinga nr. 961/2005 er kveðið á um hlutverk fangelsismálastofnunar. Í 3. tl. segir að í hlutverkinu felist „[a]ð sjá um að í fangelsum sé veitt sérhæfð þjónusta svo sem kveðið er á um í lögum og öðrum reglugerðum.“ Ekki að stofnunin veiti þjónustuna, heldur að hún sjái til þess að þjónustan sé veitt! Þetta á ekki aðeins við um geðheilbrigðisþjónustu, heldur alla heilbrigðisþjónustu. Falli sálfræði undir þá skilgreiningu, ætti með sama hætti að leita eftir samstarfi við aðila sem sinna slíku á þeim svæðum þar sem fangelsi eru staðsett. Það er þó ekki gert! Þó Afstaða reyni með veikum mætti að vekja athygli á aðstæðum (eða aðstæðuleysi) þeirra sem hvað minnst mega sín, þá hefur félagið sem slíkt ekki umboð til að reka mál einstaklinga sem sviptir hafa verið frelsi sínu. En það er óhugsandi að líta svo á að þegar einstaklingur, sem jafnvel glímir við alvarleg veikindi eins og geðsjúkdóm, sé bara gleymdur – og fyrirsvarslaus - eftir að dómur er fallinn! ritstjorn@afstada.is Í skýrslu umboðsmanns barna til barnaréttarnefndar Sameinuðu þjóðanna árið 2010 var ein af ábendingum til íslenskra stjórnvalda að tryggt yrði að boðið yrði upp á barnvæna aðstöðu í ölum fangelsum til þess að börn geti notið samvista við foreldra sína (bls. 8). Komið hafði í ljós, þegar umboðsmaður kannaði heimsóknaraðstöðu í fangelsum, að hún væri alls ekki fullnægjandi í öllum tilvikum og algengast að heimsóknir færu fram í litlum herbergjum innan fangelsis - og að sú aðstaða væri ekki barnvænleg. Fyrir rúmu ári síðan var loks brugðist við athugasemdum umboðsmanns barna á Litla-Hrauni, þegar tekið var í notkun Barnakot: aðstaða þar sem börn fanga geta heimsótt feður sína í notalegu umhverfi. Hafði reyndar borist rausnarlegt framlag árið 2010 frá Barnavinafélaginu Sumargjöf til að koma upp slíkri aðstöðu, sem þó varð ekki að veruleika fyrr en fjórum árum síðar. Þrátt fyrir að góð reynsla væri komin á úrræðið var ákveðið að þrengja opnunartíma Barnakots. Þessu hefur umboðsmaður barna mótmælt, sem og Barnavinafélagið Sumargjöf – ásamt því sem Afstaða hefur harðlega mótmælt skerðingunni, og þeim áhrifum sem hún kann að hafa á samvistir barna við feður sína. Í bréfi umboðsmanns barna til fangelsismálastofnunar vegna lokunarinnar eru settar fram tvær spurningar: 1) Var sérstakt fjármagn ætlað í opnun og rekstur Barnakots við gerð síðustu fjárhagsáætlunar? a. Ef svo er, hefur það fjármagn að öllu leyti verið nýtt? 2) Hvaða ástæður lágu að baki þeirri ákvörðun að takmarka opnunartíma Barnakots? Var sérstaklega metið hvaða áhrif sú ákvörðun myndi hafa á hagsmuni og réttindi barna? Þá telur umboðsmaður barna að lokun Barnakots gangi gegn anda og innihaldi 3. gr. Barnasáttmálans og 2. mgr. 1. gr. barnalaga, enda ljóst er að sú ákvörðun að takmarka opnunartíma Barnakots hefur mikil áhrif á börn fanga og möguleika þeirra til þess að njóta samvista við foreldra sína í sem bestu umhverfi miðað við aðstæður. Afstaða tekur undir þessar áhyggjur umboðsmanns barna! formadur@afstada.is |
höfundarGuðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu bloggar, ásamt öðrum talsmönnum fanga, um málefni fanga og betrun. formadur@afstada.is pistlasafn
January 2024
|