Þannig spurði Afstaða á liðnu ári - FRELSI. HVAÐ SVO? - þar sem vakin var athygli stjórnvalda og almennings á því úrræðaleysi sem blasir við föngum er þeir losna úr fangelsi og út í samfélagið að nýju. Síðla árs kynnti síðan Reykjavíkurborg nýskipaðan samráðshóp sem ætlað er að skila tillögum að úrbótum á félagslegri þjónustu við fanga. Afstaða telur að Hegningarhúsið, sem lokað var í júní sl., væri kjörinn staður til að hýsa starfsemi sem samræmdi aðstoð við dómþola, allt frá því þeir eru sviptir frelsi sínu – og út í frelsið á ný. Þar væri jafnframt hægt að selja varning framleiddan af föngum, selja veitingar og hýsa fangelsisminjasafn - og færa þannig nýtt líf í húsið, á gömlum grunni. Árið 2016 tók Afstaða þátt í ráðstefnum um betrun á árinu, og má fyrst nefna málþingi í Norræna húsinu í janúar þar sem Knut Storberget, fyrrv. dómsmálaráðherra Noregs kynnti fyrir Íslendingum hvernig innleiðing betrunarstefnu lækkaði endurkomutíðni í norsk fangelsi. Pallborðsumræður voru einnnig í Norræna húsinu í september þegar „Fundur fólksins“ var þar haldinn og til umræðu var tilgangur dóma. Í október stóðu svo ADHD samtökin fyrir vitundarvakningunni "Að fanga tækifærin" og gáfu út fræðsluefni um tengsl afbrota og ADHD. Afstaða tók svo í desember þátt í kynningu, ásamt Rauða krossi Íslands, á verkefni norska Rauða krossins um eftirfylgni og aðstoð að lokinni afplánun.
Í mars voru ný lög um fullnustu refsinga samþykkt á Alþingi. Afstaða hafði skilað inn viðamikilli umsögn um frumvarpið og hafði átt fund með allsherjar- og menntamálanefnd Alþingis um málið. Margt hefðum við viljað sjá öðruvísi, enda þótti frumvarpið illa unnið og alls ekki nógu vel hugað að innleiðingu betrunarstefnu, eins og vonir stóðu þó til. Nú er liðið ár síðan Alþingi samþykkti einróma að ríkisstjórnin skyldi fullgilda OPCAT, sem er valfrjáls bókun við samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum. Fyrirspurn Afstöðu til utanríkisráðherra um málið, sem hafði verið á borði ráðherra í tvö ár, var þó svarað á árinu – með því að framsenda það til innanríkisráðherra, sem segist vera að vinna í málinu! Í janúar var Halldór Valur Pálsson skipaður forstöðumaður Litla-Hrauns og Sogns. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir allt þetta ár hefur forstöðumaðurinn ekki séð sér fært að funda með formanni Afstöðu. Áfram mun ég reyna að fá hann að borðinu, enda ekki að vænta mikilla sigra í fangelsismálum nema stjórnendur fangelsanna leggi við hlustir og taki gagnrýni umræðu frá talsmönnum fanga. Fangelsismálastofnun var veitt fjárveiting til að standa straumi af helgaropnun Barnakots eftir hávær mótmæli Afstöðu við lokun aðstöðunnar, sem er heimsóknaraðstaða fyrir börn fanga. Þrátt fyrir að fjárlaganefnd Alþingis hafi sérmerkt fjárframlagið helgaropnunum Barnakots var það aldrei opið um helgar á árinu sem er að líða. Í hvað fóru þá peningar ríkisins sem eyrnamerktir voru Barnakoti? Afstaða opnaði í október heimasíðuna www.domareiknir.is en þar geta fanga og aðstandendur þeirra reiknað út framganginn í fangelsiskerfinu og vitað nokkuð fyrir víst hvenær dagsetningar eru á hinum og þessum úrræðum í kerfinu. Þar er einnig að finna upplýsingar um þá lögmenn sem Afstaða vann heimasíðuna í samstarfi við. Heimasíðan var svar Afstöðu við ítrekuðum athugasemdum almennings um að aðgengilegar upplýsingar um framgang í fangelsiskerfinu skorti. Stórt skref var stigið á árinu þegar Aðalheiður Ámundadóttir, lögfræðingur tók sæti í stjórn Afstöðu. Ekki aðeins er Aðalheiður eina konan í stjórninni, heldur er þetta í fyrsta skipti sem einstaklingur sem hvorki er fangi né aðstandandi fanga tekur sæti í stjórn félagsins. Aðalheiður hefur komið inn með ferskan blæ í félagið og er tilhlökkun að halda áfram því góða samstarfi sem hefur verið á árinu. Um leið og Afstaða þakkar fyrir samstarfið á árinu sem er að líða vonum við að framhald verði á því góða samstarfi á nýju ári - þar sem allir halda áfram að leggjast á eitt við að aðstoða fanga að takast á við lífið, í og eftir afplánun. Guðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Ég skil jólin. Skil anda þeirra, ilminn af þeim, gjafir, vináttu sem skín úr augum.
Ég skil þau. Hlakka til þeirra eins og barn þó ég sé löngu vaxinn úr grasi. Já, þessu fræga uppeldisgrasi. Ég skil þegar jólin hellast yfir með fullum þunga eins og þegar stífla brestur (ég hef séð það í bíómyndum). Skil orðið jólastress hjá sumum. Finn það ekki í mínum eigin huga. (Kannski blindur á það.) Veit að jólin koma. Skil það. Vona að þau komi til allra. En sumt skil ég ekki. Ég skil ekki voðaverkin sem gerast í heiminum. Illsku mannfólksins. Skil ekki hryllinginn í Aleppo. Ekki heldur hryðjuverk sem framin eru mitt í jólaundirbúningi. Né þegar börn þjást. Skil það alls ekki. Jafnvel þótt fræðin segi heiminn hafa fallið forðum daga í Edensgarði. Skil ekki... og listinn er óendanlegur. En ég skil jólin. Skil faðmlag og hlý orð sem segja: Gleðileg jól! Skil alla jólatónlistina sem berst mér úr öllum áttum. Og hljómar svo inni í mér. Sjá himins opnast hlið... Jólasálmur allra sálma. Þegar Guð snertir jörðina. Hlið sálarinnar opnast. Skil jólin. Skil hvernig þau tala til okkar. Tala til okkar allra. Koma til okkar allra. Líka í fangelsin. Enginn vill vera í fangelsi. Allra síst á jólum. En samt eru margir í fangelsi um jólin. Skil það ekki. Af hverju ekki jólafrí? Jól í fangelsi eru öðruvísi jól en annars staðar. En eru samt jól. Skil hvers vegna við drögumst að jólunum eins og ástfangið fólk. Líka í fangelsinu. Jólin eru nefnilega væntumþykja. Þau eru það besta sem okkur er boðið: Guð kemur í heiminn. (Þessi Guð sem margir þola ekki að heyra minnst á.) Hann kemur með von sem býr í því sem á eftir að þroskast. Von til okkar um betra líf, hér og þar, alls staðar, barnið helga sem kallar fram allt hið besta úr ótrúlegustu mannlegu hrossum (samt er mér vel við hestafólk). Hann sem sýnir okkur að þrátt fyrir allt þá er hver maður hæfur í húsum hans eftir smá jólabað (kalt eða heitt? Allt eftir smekk hvers og eins – eða hvað?). Þar liggur fegurð heimsins, fegurð lífsins og kærleikur til mannanna barna. Ég skil jólin. Þau eru eins og merki á tímalínunni. Frábært snapchat frá Guði. Svona er hjá mér. Allir velkomnir, konur og karlar, börn og gamalmenni. Kisur, voffar og fuglar. Allt. Líka ég. Og þú. Þessi jól skil ég. Gleðileg jól og farsælt komandi ári! Sr. Hreinn S. Hákonarson, fangaprestur þjóðkirkjunnar |
höfundarGuðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu bloggar, ásamt öðrum talsmönnum fanga, um málefni fanga og betrun. formadur@afstada.is pistlasafn
January 2024
|