Fyrir tilstilli Evrópuráðsins hefur okkur sem búum í þessum heimshluta tekist að hefja mannréttindi á hærra plan. Meðan menn velta fyrr sér í Bandaríkjunum hvort taka á fólk af lífi með banvænu efni - nú eða bara skjóta það - þá er í gildi fortakslaust bann í Evrópu gegn aftökum.
Evrópuráðið hefur líka sett reglur um umgjörð frelsissviptingar, sem er eitthvert mesta inngrip ríkis í frelsi einstaklingsins, sem aðildarríkjum ber að hafa til hliðsjónar í störfum sínum - sem lágmarks viðmið. Evrópsku fangelsisreglurnar skulu aðgengilegar, og kynntar sérstaklega, þeim sem eru sviptir frelsi eða starfa við að svipta aðra frelsi. Í þeim tilgangi hafa reglurnar nú verið þýddar á yfir 30 ólík tungumál aðildarríkjanna - þó ekki á íslensku! Til að fylgja eftir þessum markmiðum Evrópuráðsins heldur ráðið úti eftirliti sem skipað er fulltrúum aðildarríkjanna. Eftirlitsnefnd Evrópuráðsins (CPT) um varnir gegn pyndingum og ómannlegri, eða vanvirðandi meðferð hefur í ferðum sínum til Íslands gert athugasemdir sem hefur verið tekið mis vel af íslenskum stjórnvöldum. SJÁ EINNIG: Fangi festur á planka. Í síðustu viku var tvítugur piltur leiddur fyrir dómara. Í dómshúsinu sat fyrir honum ljósmyndari sem reyndi að ná af honum 'góðum myndum'. Reyndar fannst ljósmyndaranum vanta nokkuð upp á uppsetninguna: með piltinum var bara einn starfsmaður, kona að auki, og engin voru handjárnin. Engu að síður var myndin birt. Og í næstu viku, þegar dómur fellur, verður myndin væntanlega birt aftur - ásamt nafni. Pilturinn verður tekinn af lífi! Tilgangurinn með birtingu dóma var að almenningur gæti glöggvað sig á túlkun laga - ekki að taka fólk af lífi. Við sem búum í þessum heimshluta ætluðum nefnilega að hætta aftökum. SJÁ EINNIG: Dómstjóri fer varlega í birtingu dóma því Google gleymir engu. Í síðustu viku var tilkynnt að Rúmenía hefði ákveðið taka upp Bastøy módelið. Það hefur nefnilega sýnt sig að þeir sem ljúka afplánun í fangelsinu á Bastøy í Noregi eru líklegri til að snúa betri út í samfélagið en ella - og einungis 16% þeirra sem ljúka þar afplánun snúa í fangelsi að nýju. SJÁ EINNIG: umfjöllun AFSTÖÐU um Bastøy módelið. Hættum að taka fólk af lífi á Íslandi og hefjum umræðuna á hærra plan! Tilgangur dóma á enda að vera sá að hjálpa einstaklingum, sem hafa farið út af sporinu, til að komast á rétt spor í lífinu á ný. ritstjorn@afstada.is Kostnaður sem fylgir rekstri fangelsa er fólki ofarlega í huga ef marka má umræðuna um betrun fanga. Bent hefur verið á að fangelsisvist gæti jafnvel virðst eftirsóknarverð fyrir aldraða, öryrkja og fólk í lægst launuðustu störfunum vegna þess hve bágborin staða þeirra hópa oft er, sérstaklega nú á hinum síðustu og verstu tímum. Auðvitað ætti enginn að líða skort og í sameiningu eigum við að stefna að lausnum í þessum málum sem og öðrum velferðarmálum, og betrun fanga er hluti lausnanna. Afbrotafólki fylgir mikill kostnaður, bæði innan fangelsisveggja og utan. Það er ekki bara kostnaður þegar búið er að fangelsa fólk heldur hefur allur skaði sem hann gerir á meðan hann gengur laus bein áhrif á samfélagið í heild. Sá skaði er fjárhagslegur, líkamlegur og andlegur. Það sem við hljótum að þurfa að stefna að í sameiningu er að hafa öflugt betrunarkerfi svo skila megi fólki sem betri þegnum út úr fangelsum í samfélagið aftur. Enga sérkunnáttu þarf til þess að sjá það að maður sem hefur fengið betrun og aðstoð við menntun mun gagnast samfélaginu með greiðslum í formi skatta og viðhaldi á stöðugleika samfélagsins. Við getum sagt sem svo að í samfélaginu séu tannhjól sem knýja samfélagið áfram. Ef tennur brotna í tannhjólunum virkar ekkert að geyma þær ofan í skúffu og telja þær ónýtar, við þurfum að laga tannhjólið svo allt geti gengið betur. Til eru menn í fangelsi sem vilja bæta sig, bæta upp fyrir mistök sín og eiga eðlilegt líf og eins og sagan hefur sýnt sig þá er það oft svo að þeir sem fá hjálp eru líklegir til að hjálpa öðrum. Við höfum ekki efni á því að spara í þessum málaflokki og við getum ekki lengur haft fangelsi sem geymslur fyrir einstaklinga sem eru brotnir á líkama og sál bara til þess að skila þeim í verra ástandi út aftur. Þetta er ekki spurning um hvort verið sé að gera gott fyrir einstaklinga sem hafa brotið af sér og eiga skilið refsingu. Við verðum líka að horfa á þetta í stærra samhengi, út frá samfélaginu en ekki einstaklingnum. Samfélagið á ekki skilið að inni í fangelsi séu settir andlega veikir einstaklingar sem án aðstoðar hraka og svo eftir X langan tíma sé þeim sleppt út í samfélagið til ykkar, verri en áður. Gott væri ef einstaklingur sem barðist við námsörðugleika, flosnaði upp úr skóla, varð utangátta, leiddist út í afbrot og endaði í fangelsi fengi aðstoð við nám á meðan hann er frelsissviptur í geymslu ríkisins. Því þetta er staðreynd margra afbrotamanna. Margir eru þeir menn innan fangelsins sem vilja bæta sig og laga og þetta er ekki spurning um hvort þeir eiga það skilið að fá aðstoð við að bæta sig heldur á samfélagið sem líður fyrir glæpi þeirra það skilið – þið eigið það skilið. Höfundur er ritstjórnarfulltrúi Afstöðu. |
höfundarGuðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu bloggar, ásamt öðrum talsmönnum fanga, um málefni fanga og betrun. formadur@afstada.is pistlasafn
January 2024
|