Áskorun til dómsmálaráðherra

RÚV upplýsti nýverið um að fjórir fangaverðir hefðu réttarstöðu sakbornings vegna atviks á Litla-Hrauni í byrjun árs, þegar fangi kveikti eld í einangrunarklefa. Þar var hann vistaður, undir myndavél, því talið var að viðkomandi væri hættulegur sjálfum sér. Reyndist sá grunur á rökum reistur.
 
Afstaða hefur að undanförnu vakið athygli á að skortur sé á fagmenntuðu heilbrigðisstarfsfólki í fangelsunum og mikilvægi þess að fagfólk komi jafnframt að ákvarðanatöku um framgang og ákvörðunum um annars konar úrræði en fangelsisvist. Í dag er fangavist enda bara geymsla þar sem lítil sem engin endurhæfing og uppbygging fer fram, en eins og Afstaða hefur ítrekað vakið athygli á hefur til að mynda ekki verið starfandi geðlæknir við fangelsin síðan 2013.
 
Fyrir vikið er fárveikt fólk tekið úr umferð, sett í fangelsi til geymslu – í stað þess að fundin séu úrræði og lausnir sem samfélaginu eru til hagsbóta, sem og þeim sem hættan stafar af. Það fylgir því nefnilega mikil ábyrgð að svipta einstaklinga frelsi og sú frelsissvipting hlýtur að þurfa að hafa einhvern tilgang. Framsýni, sem byggð er á stefnumótun hins opinbera og heildarsýn í málaflokknum, virðist algjörlega skorta þegar hættulegir einstaklingar eru sviptir frelsi sínu. Þeir eru í raun bara fjarlægðir af götunni og settir í fangelsi til geymslu.
 
Nú er mál að linni
Kastljósið fjallaði með reglulegum hætti um málefni fársjúks einstaklings sem virtist alltaf enda í fangelsi þar sem enga hjálp var að fá, þrátt fyrir að viðkomandi þyrfti sárlega á aðstoð geðheilbrigðiskerfisins að halda. En, hversu oft eigum við að þurfa að fara í gegnum slíka umræðu áður en gripið er í taumana, geðheilbrigðisþjónustu og geðheilbrigðismati komið á í fangelsum landsins – og fárveikum einstaklingum komið í réttar hendur þar sem viðeigandi aðstoð er að fá, en ekki bara kastað til geymslu í fangelsin?
 
Umboðsmaður Alþingis hefur bent stjórnvöldum á að sé geðsjúkur maður sem sakfelldur hefur verið fyrir refsilagabrot vistaður í afplánunarfangelsi hér á landi kunni slík ráðstöfun að ganga nærri því að teljast brot á fyrirmælum 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar og 3. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu, að minnsta kosti ef honum er ekki tryggð þar viðeigandi læknisþjónusta. Við slíkt verður ekki unað mikið lengur.
 
Afstaða krefst þess að dómsmálaráðherra hlutist til án tafa við að tryggja viðkomandi einstaklingi stjórnarskrárbundinn rétt til viðeigandi aðstoðar. Verði ekki orðið við slíku ákalli mun Afstaða óska eftir samvinnu við Fangavarðafélag Íslands um að leita til alþjóðlegra eftirlitsaðila af þessu tilefni.

formadur@afstada.is

---