Hinn 11. ágúst sl. skrifaði stjórn Afstöðu formanni fjárlaganefndar erindi, en þá stóð til að skera niður stöðu námsráðgjafa við fangelsin niður í 30%. Var málið tekið upp á fundi stjórnar Afstöðu með allsherjar- og menntamálanefnd Alþingis á Litla-Hrauni 15 ágúst, en inn á fundinn bárust þær fréttir að fallið hefði verið frá því að minnka stöðuna í 30% - nú væri rætt um að hún yrði 50% staða. Í morgun fjallaði fulltrúa Pírata í allsherjar- og menntamálanefnd um málið undir liðnum störf þingsins. Ræðan í heild sinni:
„Virðulegi forseti. Menntun leikur lykilhlutverk í uppbyggingu nútímasamfélags. En við megum ekki gleyma því að hún leikur líka lykilhlutverk í betrun. Undanfarin ár hefur námsráðgjafi starfað við Fjölbrautaskóla Suðurlands sem hefur alfarið og einungis sinnt föngum. Í fjárlögum fyrir árið 2011 fékk Fjölbrautarskóli Suðurlands aukið fjármagn til að unn væri að auka stöðugildið upp í 100%, en það hafði áður verið 70% staða. Í skýrslu Ríkisendurskoðunar um fangelsismál frá árinu 2008 segir, með leyfi forseta: „Algengt er að fangar á Ísland hafi ekki lokið grunnskólanámi en rannsóknir sýna að fylgni er milli stuttrar skólagöngu og afbrota og að endurkomutíðni minnkar með aukinni menntun fanga. Nám gegnir því lykilhlutverki við endurhæfingu fanga og stuðlar að betri möguleikum þeirra til að fóta sig í lífinu að lokinni fangelsisvist. [...] Eftir að námsráðgjafi frá Fjölbrautaskóla Suðurlands hóf að sinna föngum í byrjun árs 2008 hefur dregið úr brottfalli þeirra úr námi og námsárangur batnað, enda veitir hann þeim ráðgjöf og stuðning við námið.“ Tilvitnun lýkur. Virðulegi forseti. Nú hefur Fjölbrautaskóli Suðurlands ákveðið það hjá sjálfum sér að skera niður þessa stöðu úr 100% niður í 50% í fullkomnu trássi við vilja löggjafans, sem fer með fjárveitingarvaldið. Fjármagni sem var sérstaklega veitt í þessa stöðu til að bæta möguleika fanga til náms. Virðulegi forseti, það er óþolandi. Síðast en ekki síst felst í því ákveðin kaldhæðni að menntastofnun taki til sín fjármagn sem löggjafinn hefur tileinkað til menntunar fanga. Ókurteisari menn gætu kallað þetta tegund af þjófnaði. Því legg ég til að Alþingi rétti þetta ranglæti og tryggi að námsráðgjöf fanga verði aftur að 100% stöðu, eins og Alþingi hefur reyndar nú þegar ákveðið.“ [email protected] Í Kastljósinu á þriðjudaginn var áhugavert viðtal við Tolla þar sem hann sagði m.a.: „Við erum að mæta afbrotafólki með sömu úrræðum og fyrir 10 þúsund árum. Við erum búin að þróast á mörgum sviðum, [...] en þegar kemur að þessu er alltaf sama lausnin: refsing. Ég trúi því að það séu til aðrar lausnir en refsing. [...] á vissu stigi er fólk hættulegt sjálfu sér og öðrum, þannig við þurfum að setja fólk inn í rými þar sem það er verndað fyrir slíku. En það þarf strax að taka við þetta mannúðarferli. Maður myndi vilja sjá fyrir sér að þegar fangi kemur inn í fangelsi þá standi honum til boða tvö úrræði, sem við getum kallað refsivist og svo bataferli. Ef þú velur bataferli gerir þú bara ákveðinn samning þar sem þú gengst undir: um að taka þátt í þessu, þessu og þessu – og þér verði rétt hjálparhönd með það, að dafna og vaxa í þessu bataferli.“ Í löndunum í kringum okkur var tekin upp betunarstefna fyrir all nokkru með stórglæsilegum árangri sem skilaði sér í minni endurkomutíðni, fækkun glæpa, og um leið færri þolendum, auk þess sem kostnaður við fangelsis-, löggæslu- og dómskerfi minnkaði. Við Íslendingar þurfum ekki að finna upp hjólið. Við getum einfaldlega leitað í reynslu þeirra ríkja sem hafa þegar fundið þetta upp, með góðum árangri. En þetta er ekki bara vandi fangelsisyfirvalda, ábyrgðin liggur líka hjá t.d. sveitarfélögunum. Sveitarfélögin hafa algerlega brugðist, ekki bara föngum og aðstandendum, heldur öllu samfélaginu með því að koma lítið sem ekkert að aðstoð við losun fanga aftur út í þjóðfélagið. En nóg um það í bili. Ég segi bara takk Tolli fyrir að aðstoða og hvetja fanga áfram í um áratug. Við þurfum fleiri eins og þig! [email protected] Í dag birtist hér á síðunni greinin Mannúðar- & betrunarstefna eftir talsmann fanga á Litla-Hrauni. Þar er fjallað um þátt finnska ríkissjónvarpsins (YLE) The Norden, þar sem James Conway fv. fangelsisstjóra í Attica fangelsinu í New York heimsækir fjögur fangelsi á Norðurlöndunum. Þátturinn hefur vakið nokkra athygli enda opinberast í honum hversu gjörólík sjónarmið eru ríkjandi í Bandaríkjunum varðandi hlutverk fangelsisvistar, samanborið við hið norræna sjónarhorn. Fyrirlitningin opinberaðist vel þegar Conway sagðist ekki eyða tíma í hafa áhyggjur af velferð fanga. Þeir voru í hans augum ekki fólk, heldur skepnur: „Það voru þínar gjörðir sem komu þér hingað“ sagði hann, „hverjum er ekki sama hvernig þeir hafa það“. Heimsókn fangelsisstjórans fyrrverandi í Halden öryggisfangelsið í Noregi, sem tekið var í notkun árið 2011, var síðasta af fjórum fangelsum sem hann heimsótti. Þar velti hann fyrir sér hvers vegna umhverfið væri umvafið skógi og fjallasýn – og var svarað um hæl, að það væri hluti af hugmyndafræðinni: að halda náttúrunni eins ósnortinni og hægt væri. Í hans huga var um að ræða mikla öryggisógn sem byði upp á flótta úr fangelsinu, sem hann spáði að yrðu margir. Reyndin er önnur! Ég veit ekki til þess að neinn hafi flúið frá Halden og endurkomur í Noregi eru fátíðar samanborið við Bandaríkin. Það að einstaklingarnir séu aðstoðaðir við að koma undir sig fótunum á ný er sennilega stór hluti af þeirri skýringu. Að koma fram við fólk eins og skepnu er ekki leiðin til að fækka endurkomum í fangelsi heldur hitt, að koma fram við fólk af reisn og mannúð – líkt og gert er í norræna módelinu. Að lokum hvet ég íslenska ríkissjónvarpið til að taka þennan áhugaverða þátt til sýningar, rétt eins og allar aðrar ríkisstöðvar á Norðurlöndunum hafa gert. Hann er gott innlegg í uppbyggilega umræðu. [email protected] Fangar á Kvíabryggju hafa sent frá sér yfirlýsingu vegna umfjöllunar í helgarblaði DV sem bar fyrirsögnina "Út úr heiminum á Kvíabryggju". Eftir fréttina fór fram ítarleg leit af hálfu lögreglu og sérstöku teymi fangavarða í öllu húsnæði og lóð Kvíabryggju án þess að nokkuð ólöglegt eða óleyfilegt hafi fundist.
Yfirlýsing: Vegna fréttar liðinnar helgi um að neysla á læknadópi sé útbreidd meðal fanga Kvíabryggju fundum við okkur knúna til að koma eftirfarandi á framfæri: Neysla ólöglegra lyfja getur tæpast talist útbreidd eða viðvarandi innan veggja Kvíabryggju. Eins og nýlegt dæmi vitnar koma upp einstaka tilvik þar sem fangar verða uppvísir að slíkum agabrotum og ekki er hægt að ætla annað en að það sé meðal annars virku og góðu eftirliti að þakka. Eins og flestum ætti að vera kunnugt um þá samanstendur sá samfélagshópur sem situr í afplánun refsivistar af ólíku fólki af ólíkum uppruna – og með ólíka fortíð. Þeir sem hafa átt við fíknivanda að stríða geta misstigið sig hér innanhúss á sama hátt og þeir gætu það annarsstaðar – því sannarlega eru fíknisjúkdómar ekki læknaðir með frelsissviptingunni einni saman. Kvíabryggja er svokallað opið fangelsisúrræði og við vistmenn þess erum í nánum samskiptum innbyrðis og við starfsfólk. Sú nánd á einnig sinn þátt í að hindra að misnotkun á lyfjum geti viðgengist óáreitt. Áðurnefndur fréttaflutningur gefur kolranga mynd af starfinu sem hér fer fram og við hörmum að starfsfólk Kvíabryggju, aðstandendur okkar og samfélagið í heild þurfi að sitja undir slíku. Undirritað af öllum föngum á Kvíabryggju. Á miðvikudaginn sl. mælti Helgi Hrafn Gunnarsson, formaður þingflokks Pírata fyrir tillögu til þingsályktunar um fullgildingu OPCAT, sem er viðbótarsamningur við samning Sameinuðu þjóðanna um varnir gegn pyndingum og vanvirðandi meðferð frelsissviptra. Í ræðu Helga Hrafns segir meðal annars: "Efni bókunarinnar lýtur fyrst og fremst að stofnun og starfsemi innlendra og erlendra eftirlitsaðila og skuldbindingum aðildarríkja þar að lútandi. Samkvæmt bókuninni er hinni alþjóðlegu nefnd falið að heimsækja með reglubundnum hætti þær stofnanir í aðildarríkjum sem vista frelsissvipta einstaklinga og gefa ríkjum tilmæli og ábendingar varðandi vernd gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri og vanvirðandi meðferð eða refsingu. Þá er nefndinni einnig falið að vera ríkjum til ráðgjafar um innlend eftirlitskerfi, stofnun þeirra og starfsemi, sem og að eiga samskipti við sjálfa eftirlitsaðila innan lands, veita ráðgjöf, þjálfun o.fl. Hins vegar er einnig fjallað um innlent eftirlitskerfi sem aðildarríkjum er ætlað að koma á fót, innan árs frá fullgildingu bókunarinnar. Það sem innlenda eftirlitskerfið þarf að geta beitt eru reglulegar kannanir á meðferð og aðbúnaði frelsissviptra einstaklinga með það fyrir augum að styrkja, ef nauðsyn krefur, vernd þeirra gegn pyndingum og annarri grimmilegri og vanvirðandi meðferð og tilmæli og ábendingar til stjórnvalda um það sem betur má fara, bæði hvað varðar framkvæmd og lagasetningu. [...] Virðulegi forseti, eins og ég nefndi hér fyrr í ræðu minni var OPCAT bókunin undirrituð fyrir Íslands hönd 23. september 2003, fyrir 11 árum. Í þeirri undirritun felst viljayfirlýsing okkar Íslendinga og því er ekki um pólitíkst deiluefni að ræða. Við erum eða hljótum að vera sammála um þetta mál. Við þurfum bara að koma því í verk að fullgilda bókuninna og koma eftirlitinu í gang. Flest þeirra ríkja sem við berum okkur saman við hafa fullgilt bókunina, þar á meðal öll Norðurlöndin, að Finnlandi undanskildu. Ýmsir hafa orðið til að þrýsta á íslensk stjórnvöld um fullgildingu. Í athugasemdum nefndar Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum, frá 8. júlí 2008, lýsir nefndin áhyggjum af því að engu lögformlegu eftirliti hafi verið komið á fót til að fylgjast með stofnunum sem vista frelsissvipta einstaklinga og hvetur nefndin til þess að valfrjálsa bókunin verði fullgilt eins fljótt og auðið er. Í skýrslu nefndar ráðherraráðs Evrópu um pyndingar til íslenskra stjórnvalda sem kom út í mars 2013, er mælst til þess að Ísland fullgildi bókunina og komi á sjálfstæðu eftirlitskerfi. Er þetta áréttað í skýrslunni sem sérstakt forgangsatriði. Síðast enn ekki síst hefur Afstaða, félag fanga og annarra áhugamanna um bætt fangelsismál og betrun fanga, ítrekað hvatt til þess að viðaukinn verði fullgiltur til að tryggja megi gott og sjálfstætt eftirlit með stofnunum sem vista frelsissvipta einstaklinga." Ef af fullgildingunni verður færist Ísland aðeins nær hinum siðmenntuðu þjóðum, sem eru gjarnan notaðar sem viðmið á hátíðarstundum. Þá er vonandi að næst verði fjarlægður fyrirvari Íslands við Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna - sem gerir íslenskum yfirvöldum kleift að vista börn yngri en 18 ára í fangelsum með fullorðnum föngum. Til hamingju Ísland! [email protected] |
höfundarGuðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu bloggar, ásamt öðrum talsmönnum fanga, um málefni fanga og betrun. [email protected] pistlasafn
May 2024
|