Vegna frétta á RUV um misnotkun fanga á lyfinu suboxone þá teljum við hjá Afstöðu, félagi fanga,rétt að greina frá nokkrum atriðum varðandi vandamálið.
Fyrir nokkrum árum ákvað Fangelsismálstofnun ríkisins að fara í „stríð“ við væg fíkniefni í Fangelsinu Litla-hrauni, en á þeim tíma var aðalega væg fíkniefni í umferð eins og hass. Gripið var til harðari aðgerða eins og að kaupa fíkniefnaleitarhund, fleiri þvagprufur, óvæntar leitir á sameiginlegum göngum og klefum fanga, hvenær sem er sólarhrings, leit á heimsóknargestum, hörðum agaviðurlögum og nú síðast að setja upp gestamóttökuhús með gegnumlýsingartæki. Allt þetta hefur kostað tugi milljóna króna og sér ekki fyrir endan á því. Við þessar breytingar tóku fangar upp á því að notast frekar við lyf og harðari efni, því ekki er eins erfitt að smygla því vegna þess að það fer minna fyrir því og þá eiga fíkniefnaleitarhundar mun erfiðara með að þefa slíkt uppi. Þetta er því heimatilbúið vandamál. Í fangelsum Norðurlandanna er allt öðruvísi tekið á þessum málum og er ekki lögð mikil áhersla á eftirlit eins og íslensku fangelsin gera, því þar vita þeir að það myndi leiða af sér sömu hörmung og hefur gerst í íslensku fangelsunum. Það er auðvitað ekki gefið leyfi á neyslu vægari fíkniefna en það er meira litið fram hjá því, svo lengi sem einstaklingurinn hagar sér vel. Hinsvegar getur hver sem er átt von á reglubundinni þvagprufu og þá verður honum auðvitað refsað en þó ekki þannig að það hafi áhrif á hans framgöngu í fangelsiskerfinu. Þá eru Fíkniefnaleitarhundar sjaldgæf sjón. Afstaða hefur nú varað við þessari stöðu í alllangan tíma núna og það hefur komið meira í ljós hversu fangelsisyfirvöldum hefur mistekist í baráttunni við fíkniefni í fangelsunum. Íslensk fangelsisyfirvöld hefðu auðveldlega getað lært meira að Norrænum félögum sínum og eða tekið varnaðarorð Afstöðu til frekari greina, en það var ekki gert og því er staðan þessi. Það vissu allir sem vildu vita að ef komið er í veg fyrir eitt þá kemur bara annað í staðinn ef ekki er komið í veg fyrir eftirspurnina. Aldrei nokkurn tíman hefur verið eins mikið af lyfjum og hörðum fíkiefnum í umferð á Litla-hrauni og eins og hefur verið s.l. 2 ár þrátt fyrir að það virðist hafa minnkað örlítið undanfarnar vikur. Ef minnka á neyslu lyfja og harðari fíkniefna þá þarf að minnka eftirspurnina. Við höfum ítrekað bent á að á meðan mikið atvinnuleysi er í fangelsunum, litlir möguleikar á námi, ekkert verknám eða starfsþjálfun, engar tómstundir, íþróttatími að mjög skornum skammti og hert agaviðurlög eru í gangi þá mun neysla lyfja og harðari efna ekkert annað gera en að aukast og kostnaður aukast. Auka þarf einnig menntun fangavarða og stjórnenda fangelsana til að takast á við þessa hluti. Ég er því sammála Þórarinni Tyrfingssyni yfirlækni á Vogi að það að fangar á Íslandi séu svo háðir vímuefnum og séu að reyna að koma þeim inn í fangelsin og nota þau þar, það er vandamálið og það breytist ekki nema komið sé í veg fyrir eftirspurnina. Fangi sem er ekki í vinnu, hefur ekki aðgang að vinum og vandamönnum nema mjög takmarkað, er einfaldlega settur í „geymslu“, verður ekki betri á dvöl sinni og leitar sér lausnar við að líða betur með því að svala fíkninni. Fangi sem er settur í endurhæfingu til þess að hann geri sem mest úr þeim tíma sem hann hefur þegar hann er lokaður inni, breytir afplánun sinni í eitthvað sem getur leitt af sér góða hluti fyrir hann. Þetta gerist ekki að sjálfu sér og til þess þarf frekari úrræði við nám, starf, tilsögn við að iðka hugann sem og líkamann. Gefa einstaklingnum tækifæri að verða betri útgáfa af sjálfum sér og ekki baggi á þjóðfélaginu, sem endurkomufangi fljótlega eftir að afplánun líkur. Við virkilega vonuðum að innanríkisráðherra myndi vinna að fagmennsku með nýja frumvarpið um fullnustu refsinga einmitt til þess að sporna við atriðum eins og þessum en það var ekki gert og það sem mun líklega gerast núna er að það verður búinn til einhver plástur sem mun bægja vandanum annað en ekki laga neitt. Þannig vinnur bara kerfið. Þennan vanda er hægt að lagfæra nokkuð hratt ef einhver raunverulegur vilji er til staðar. Ég er hins vegar ekki viss um að hann sé til staðar og enn kraumir á fordómum um að alls ekki megi taka við ráðum hjá föngum til að laga þeirra vanda. Við hinsvegar erum tilbúnir fyrir löngu með lausnina og hvort sem fangelsisyfirvöld eða innanríkisráðherra vilja leita af þeim svörum í mörgum okkar tillagna til þeirra eða einfaldlega taka upp símann og leita ráða er þeirra að ákveða. En svo er alltaf hægt líka að bíða eftir að vandinn fari hjá og vona það besta með sömu gömlu refsistefnunni sem allir vita að er að drepa og eyðileggja svo mörg líf á hverju ári í boði stjórnvalda. Guðmundur Ingi Þóroddsson, formadur@afstada.is |
höfundarGuðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu bloggar, ásamt öðrum talsmönnum fanga, um málefni fanga og betrun. formadur@afstada.is pistlasafn
January 2024
|