Umræðan um uppreista æru hefur verið hávær að undanförnu. Vanþekking er víða og það er beinlínis hættulegt þegar stjórnmálamenn, sem vita betur, reyna að nýta sér umræðuna og spila á tilfinningar fólks til þess eins að auka vinsældir sínar. Þess hefur verið krafist að mismuna eigi mönnum eftir því hvaða brot þeir frömdu og að opinbera verði hverjir gerist svo bíræfnir að vitna til um góða hegðun dæmdra manna. Sorglegt.
Orðanotkun í lögum og reglugerðum um uppreista æru er til þess fallin að vekja ákveðin hughrif og mætti að ósekju breyta henni. Hér verða nefnd tvö dæmi. Vottorð frá tveimur „valinkunnum“ einstaklingum um góða hegðun viðkomandi í fimm ár eftir lok afplánunar þurfa að fylgja umsókn til ráðuneytis um uppreista æru. Samkvæmt almennri málvenju er þar um að ræða vel þekkta einstaklinga í þjóðfélaginu, jafnvel háttsetta. En ráðuneytið er ekki að óska eftir vottorði frá áhrifamönnum í íslensku samfélagi. Umræddir umsagnaraðilar geta til dæmis verið vinnuveitendur, sálfræðingar eða skilorðsfulltrúar. Eðlilegt er að trúnaður ríki um vottorð sem þessi enda liggur ábyrgðin ekki hjá þeim sem votta um góða hegðun viðkomandi og það gæti reynst dæmdum mönnum ómögulegt að afla slíkra vottorða ef þeir sem þau gefa eiga á hættu að verða fyrir aðkasti æsts múgs. Þá er það svo að ekkert skjal, þrátt fyrir að það sé undirritað af forseta Íslands, hefur þann töframátt að með því megi reisa við eða hefja upp æru dæmds manns. Hver er sinnar æru smiður og því verður ekki breytt. Með umræddu skjali er ekki verið að hreinsa sakarvottorð og það rýfur ekki ítrekunaráhrif dóma. Menn sem hljóta uppreist æru í lagalegum skilningi geta ekki flaggað skjalinu til merkis um að þeir eigi skilið virðingu eða fyrirgefningu. Að þessu sögðu þá er sjálfsagt að breyta ferlinu. Eins og greint var frá í fjölmiðlum fyrir helgi er vinna þegar hafin í dómsmálaráðuneytinu og eins og alltaf þegar gera á breytingar sem varða skjólstæðinga Fangelsismálastofnunar, hvort sem það er verðandi, núverandi eða fyrrverandi, þá býður Afstaða fram krafta sína. Félagið er tilbúið að miðla af reynslu sinni ef það getur komið þeim embættismönnum sem vinna að málinu að góðum notum. En jafnvel þótt Afstaða komi ekki að borðinu við undirbúningsvinnuna þá munu sjónarmið félagsins heyrast, til dæmis þegar málið kemur til kasta Alþingis. Tryggja verður að eitt gangi yfir alla, að allir eigi áfram rétt á öðru tækifæri. Markmiðið er betrun, fækkun endurkoma í fangelsi, fækkun brotaþolenda og að dæmdir menn verði að nýtum samfélagsþegnum. formadur@afstada.is |
höfundarGuðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu bloggar, ásamt öðrum talsmönnum fanga, um málefni fanga og betrun. formadur@afstada.is pistlasafn
January 2024
|