Í gær birtist hjá RÚV tölvert af fréttum sem lúta að grunni samfélagsins. Fréttir sem hafa vakið mig til umhugsunar, því í raun tengjast þær allar án þess þó að það hafi verið sett í sérstakt samhengi. Þannig var sagt frá því í fréttum RÚV að nú væri tveggja ára bið eftir félagslegu húsnæði. Þá sagði lögreglan í viðtali að nú væru síbrotamenn hnepptir í gæsluvarðhald í viku hverri. En fyrsta frétt sjónvarpsfréttanna var að öryrkjum hefði fjölgað um 79% á undanförnum árum. Vigdís Jónsdóttir framkvæmdastjóri Virk, starfsenduhæfingar sagði réttilega að svo virtist sem horft væri frekar á það sem einstaklingar geta ekki gert, heldur en það sem þeir geta gert. Hún benti jafnframt á að það væri í því fólginn sparnaður að aðstoða fólk við að koma undir sig fótunum að nýju, líkt og gert væri í nágrannalöndum okkar – og átti þá væntanlega við þau ríki sem við jafnan berum okkur við í Skandinavíu. Það er eins og tilhneiging sé til þess hjá hópi í þjóðfélaginu að halda niðri þeim sem minna mega sín – og tryggja að þeir nái aldrei að rétta úr kútnum. Í gær var einnig sagt frá því á fréttavefnum Vísi að Dagsetri Hjálpræðishersins hefði verið lokað og útigangsmenn væru nú vistaðir í fangaklefum. Er það virkilega úrræðið sem við ætlum að bjóða þeim sem eiga ekki þak yfir höfuðið og vantar aðstoð – að vista þá í fangaklefum? Að lenda í vítahring Í mínum huga er alveg ljóst að þeir sem hafa lent í fangelsi þurfa félagslega aðstoð til að koma undir sig fótunum að nýju. Ef það er ekkert húsnæði til að fara í, framfærsla og framtíðarsýn, þar sem markmiðið er að einstaklingarnir verði nýtir samfélagsþegnar, þá lendum við í vítahring. Ef grunnstoðir samfélagsins væru tryggar væri ekki margra ára bið eftir félagslegu húsnæði, þá væri einstaklingum sem þurfa á tímabundinni fjárhagsaðstoð að halda hjálpað til að verða nýtir þjóðfélagsþegnar út frá því sem þeim væri fært að gera. Þá væru útigangsfólk, sem eru varanlegir öryrkjar, aðstoðaðir með öðrum hætti en að vista þá í fangageymslum til að þeir verði ekki úti. Slík nálgun, sem við getum kallað norrænt velferðarkefi, hefur sannað gildi sitt og sýnt fram á að það er ódýrara og mannlegra heldur en það verklag sem virðist viðgangast á Íslandi í dag. Ef einstaklingar fengju t.d. aðstoð við að koma undir sig fótunum að lokinni afplánun dóma, eins og við sjáum í nágrannalöndum okkar, er líklegra að þeir yrðu nýtir samfélagsþegnar - í stað síbrotamanna. En í stað þess að hjálpa náunganum, og skapa kerfi sem aðstoðar fólk, sitjum við uppi með tiltölulega lítinn hóp sem er orðinn að „síbrotamönnum“. Einstaklingum sem eiga sér engra kosta völ en að sjá sér farborða með því að brjóta á náunganum. Og láti sér enginn detta í hug að ég verji slíka háttsemi, en á sama tíma finnst mér háværir einstaklingar í samfélaginu láta sér fátt um finnast þegar vitnað er í reynslu annarra þjóða og bjóða helst upp á að herða takið fremur en að sníða vankanta af kerfinu til að það virki í raun fyrir þá sem á því þurfa að halda. Formaður Öryrkjabandalagsins benti í kvöldfréttum RÚV í gær á skýrsluna „virkt samfélag“ þar sem bent er á ágalla á kerfinu og boðið upp á lausnir. Þar er kallað eftir samvinnu við stjórnvöld til að tryggja lágmarksframfærslu, en umfram allt að allar lausnir byggi á reynslu þeirra sem nýta sér þjónustuna: Ekkert um okkur án okkar! Ég kalla eftir hinu sama, samvinnu um lausnir! Annað tækifæri fyrir alla Það er samfélagslegur ávinningur í því fólginn að hjálpa einstaklingum af stað út í lífið eftir afplánun dóms, benti Viktoría Hermannsdóttir á í góðum pistli á baksíðu Fréttablaðsins í síðustu viku. Ef það á að ýta fólki, sem þráir svo heitt að verða hluti af samfélaginu, út á hliðarlínuna þá verður það að samfélagslegu vandamáli. Lausnin er að veitt sé aðstoð og eftirfylgni, en ekki einblínt á eftirlit. Ég er, líkt og formaður Öryrkjabandalagsins og framkvæmdastjóri Virk í kvöldfréttum RÚV í gær, að kalla eftir sameiginlegu átaki til að uppræta samfélagslegt mein – því það getur ekki verið nema lítill hópur, þó hávær geti verið, sem vill berja niður samborgara sína sem eru að reyna að rétta úr sér fremur en að rétta þeim hjálparhönd. [email protected] |
höfundarGuðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu bloggar, ásamt öðrum talsmönnum fanga, um málefni fanga og betrun. [email protected] pistlasafn
May 2024
|